FFYNHONNELL DELWEDD, EPA

Mae archeolegwyr Eidalaidd wedi dod o hyd i 24 o gerfluniau efydd wedi'u cadw'n hyfryd yn Tysgani y credir eu bod yn dyddio'n ôl i'r cyfnod Rhufeinig hynafol.

Darganfuwyd y cerfluniau o dan adfeilion mwdlyd baddondy hynafol yn San Casciano dei Bagni, tref ben bryn yn nhalaith Siena, tua 160km (100 milltir) i'r gogledd o'r brifddinas Rhufain.

Gan ddarlunio Hygieia, Apollo a duwiau Groegaidd-Rufeinig eraill, dywedir bod y ffigurau tua 2,300 oed.

Dywedodd un arbenigwr y gallai’r darganfyddiad “ailysgrifennu hanes”.

Mae'r rhan fwyaf o'r cerfluniau - a ddarganfuwyd dan ddŵr o dan y baddonau ochr yn ochr â thua 6,000 o ddarnau arian efydd, arian ac aur - yn dyddio o rhwng yr 2il Ganrif CC a'r Ganrif 1af OC. Roedd yr oes yn nodi cyfnod o “drawsnewid mawr yn yr hen Tysgani” wrth i’r ardal drosglwyddo o reolaeth Etrwsgaidd i reolaeth Rufeinig, meddai gweinidogaeth diwylliant yr Eidal.

Awgrymodd Jacopo Tabolli, athro cynorthwyol o Brifysgol Tramorwyr Siena sy'n arwain y cloddiad, fod y cerfluniau wedi'u trochi mewn dyfroedd thermol mewn rhyw fath o ddefod. “Rydych chi'n rhoi i'r dŵr oherwydd eich bod chi'n gobeithio bod y dŵr yn rhoi rhywbeth yn ôl i chi,” meddai.

Bydd y cerfluniau, a gafodd eu cadw gan y dŵr, yn cael eu cludo i labordy adfer yn Grosseto gerllaw, cyn cael eu harddangos yn y pen draw mewn amgueddfa newydd yn San Casciano.

Dywedodd Massimo Osanna, cyfarwyddwr cyffredinol amgueddfeydd talaith yr Eidal, mai’r darganfyddiad oedd y pwysicaf ers y Riace Bronzes ac “yn sicr yn un o’r darganfyddiadau efydd mwyaf arwyddocaol a wnaed erioed yn hanes Môr y Canoldir hynafol”. Mae'r Riace Bronzes - a ddarganfuwyd ym 1972 - yn darlunio pâr o ryfelwyr hynafol. Credir eu bod yn dyddio'n ôl i tua 460-450CC.